Moet er een naam voor een nieuw product komen? Of een pitch voor een nieuwe klant? Veel bedrijven grijpen dan naar dezelfde methode: de brainstorm.

Hoe creatief dat ook gebeurt en hoeveel post-its er ook worden gebruikt, uiteindelijk komt het altijd op hetzelfde neer: je zit met je collega’s rond een tafel en wisselt ideeën uit, om zo uiteindelijk tot het allerbeste idee te komen.

Het lijkt alsof de brainstorm er altijd al is geweest, toch is-ie in de jaren 40 bedacht door Alex Osborn, een grote man in de reclame-industrie. Hij schreef toen een boek over de brainstorm, Your Creative Power, dat ervoor zorgde dat onze vergaderingen nooit meer hetzelfde zouden zijn.

Toch bedacht Osborn zelf zijn beste ideeën in z’n eentje en maakte hij ook regelmatig afspraken met zichzelf om rustig na te kunnen denken. Dat schrijft Quartz. Osborn erkende dat brainstormen in groepen niet altijd de beste manier is tot creatieve ideeën te komen, maar dat je je eigen hersenen soms ook op de vrije loop moet laten.

Onze hersenen zitten zichzelf in de weg

Brainstorms hebben inderdaad hun beperkingen. Ze zijn ontzettend populair, maar wetenschappers zijn erachter gekomen dat mensen tijdens een brainstorm hun idee soms niet uiten omdat ze worden afgeleid door alle andere ideeën die al door de ruimte stuiteren. Dat kun je natuurlijk oplossen door mensen om en om aan het woord te laten, maar daardoor maken we niet maximaal gebruik van het vermogen van onze hersenen om associatief te denken.

En dan is er ook nog het probleem van verschillende persoonlijkheden: sommige mensen hebben er geen probleem mee om de aandacht van al hun collega's en leidinggevenden naar zich toe te trekken, anderen staan daar wat minder om te springen. Zij blijven liever stil.

Osborn zelf had met dat laatste probleem weinig te maken – zijn werknemers in de reclamebranche waren destijds vooral luidruchtige witte mannen – maar hij wist wel dat een bedrijf niet genoeg heeft aan alleen een brainstorm.

In zijn boek schreef hij dat kantoorruimtes, waar we toch behoorlijk wat brainstorms houden, "niet goed zijn voor het creatieve denken". Osborn beschreef hoe hij ooit 's nachts wakker lag om een kwestie die met een vriend speelde, en dat hij toen besloot om over een dilemma op zijn werk na te denken.

"Direct naast de slaapkamer zit de badkamer, en dat is vaar onze creatieve geesten het liefst werken", schreef hij. "Een lange douche of bad kan ervoor zorgen dat je goede ideeën krijgt. Een van de redenen is dat we in de badkamer geen andere dingen hebben die ons afleiden." Je hersenen krijgen dus alle ruimte om over een probleem na te denken.

Niksen is goed voor je productiviteit

Dat is iets waar psychologen het onderling over eens zijn: als je op goede ideeën wil komen, moet je je hoofd de ruimte geven. Het Amerikaanse tijdschrift Time beschreef recent nog dat niksen een grote Nederlandse trend is. Hoewel er hier sceptisch op dat bericht werd gereageerd – niksen is immers iets dat iedereen weleens onbewust doet – is niksen inderdaad goed voor je hersenen.

"Dat zien we ook in de neurologie terug", zegt wetenschapper Gerard Puccio tegen Quartz. "Als je druk bezig bent met een veeleisende taak, zijn je hersenen daar volledig op gericht en leg je geen nieuwe verbanden. Daarom krijgen veel mensen op hun werk geen nieuwe ideeën."

Reclameman Alex Osborn tipt om met jezelf een afspraak te maken om je hersenen die ruimte wel te geven. Zelf reed hij bijvoorbeeld eens 160 kilometer naar een café om daar te gaan nadenken. "Ik werd daar niet gestoord en omdat ik zo veel moeite had genomen om daar te komen, alleen maar om creatief te zijn, kwam mijn verbeeldingskracht veel meer tot leven. Alleen al de rit naar het café was goed voor mijn creativiteit."

Ook gebruikte hij zijn reistijd naar kantoor om te reflecteren. Hij moest een uur rijden en bedacht dan van tevoren waar hij over na wilde denken. Een keer stond er een lifter langs de weg. Na even twijfelen besloot Osborn om de man mee te nemen, maar hij vroeg hem wel om de hele rit zijn mond te houden zodat hij rustig kon nadenken.

Wat we hiervan kunnen leren? Brainstormen is prima, maar vertrouw niet alleen op het team om op goede ideeën te komen. Soms is het beter om in je eentje na te denken.

Lees meer over productiviteit: